Post w piątki

Post, zachowany przez Staroprawosławną Cerkiew w środę, został ustanowiony na wspomnienie zdrady Pana naszego Jezusa Chrystusa na cierpienia i śmierć, a w piątek ze względu na wspomnienie samych cierpień i śmierci Jego. Ten post zostal ustanowiony jeszcze w pierwszych wiekach chrześcijaństwa, przy apostołach, albowiem przestrzeganie tego postu wynika z 69 Apostolskiego prawa. Prócz tego, apostolskie ustanowienie tego postu potwierdzają pisarze Cerkwi II, III i IV wieków, m.in. Ignacy Teolog, Klemens z Aleksandrii, Tertulian, Orygenes, Święty Epifaniusz z Cypru i inni.

U wczesnych chrześcijan środa i piątek nazywały się dniami stojącymi. Tak u pierwszych chrześcijan nazywał się post, połączony z modlitwą, dlatego że chrześcijanin na ziemskie swoje życie powinien patrzeć jak na straż Pańską, i na siebie, jak na żołnierza Chrystusowego, przywołanego do prowadzenia duchowej walki nie przeciw krwi i ciału, lecz przeciw zwierzchnościom, przeciw władzom, przeciw rządcom świata tych ciemności, przeciw pierwiastkom duchowym zła na wyżynach niebieskich, a po zwycięstwie nad nimi otrzymać wieniec wieczny, błogosławionego życia (Ef.6, 11-17; 2 Tm.2, 3).

„Posty nasze, – mówi święty Ambroży z Mediolanu, – dla nas są obozami, broniącymi nas od napadów diabła, i nazywają się stojącymi, dlatego że my, stojąc i przebywając w nich, otganiamy złych wrogów. Zaprawdę, posty służą dla chrześcijan jak obozy, za linię których, jeśli ktokolwiek wpada, popada w niewolę duchowego faraona albo ginie w grzesznej pustyni”.

Święty Epifaniusz z Cypru, wyobrażając poszczenie wczesnych chrześcijan w środę i w piątek, mówił:

„W Cerkwi odbywają się zebrania, ustanowione przez Apostołów, w środę i w piątek i w dzień niedzielny. W środę i w piątek przestrzega się postu do godziny 15:00 (do 9 godziny cerkiewnej), dlateo że w środę został zdradzony Pan, a w piątek ukrzyżowany. Apostołowie nakazali w te dni pościć się, aby wypełnić słowa Jezusa Chrystusa:

„Lecz przyjdzie czas kiedy zabiorą im pana młodego, i wtedy, w owe dni, będą pościli” (Łk.5, 35).

Post został ustanowionu dla nas nie tylko po to, abyśmy mogli podziękować Cierpiącemu za nas, ale również dla tego, aby dla naszego zbawienia wyznawać cierpienia, które znosił za nas Pan, a aby posty służyły jako ofiara przed Bogiem, który zasmucany jest naszymi grzechami”. Leon Wielki (Lew), papież rzymski, pisze:

„Umiłowani, aby oczyścić się wam poprzez udręczanie postem ciała i uczynkami miłosierdzia od wszelkiej nieczystości grzechu, pośćcie się w środy i w piątki, a soboty spędzajcie przy „moszczach” (ciałach świętych) świętego Apostoła Piotra, za wstawiennictwem którego miłosierny Bóg, w co bardzo wierzę, z miłością przyjmie wasz post i obietnice, za pośrednictwem Pana naszego Jezusa Chrystusa”.

Post w środę i piątek został ustanowiony Cerkwią z wielkiej cześci i w podziękowaniu na wzgląd na wydarzenia cierpień i śmierci Pana. Świętując każdego tygodnia Jego zmartwychwstanie, Cerkiew ustanowiła wspominać również i wielkie wydarzenia cierpień i śmierci Pana, które miały miejsce przed Jego zmartwychwstaniem.

Jak pościć w środę i w piątek?

Święty Atanazy Wielki mówił:

„Pozwalając na jedzenie mięsa i nabiału w środę i w piątek, ten człowiek krzyżuje Pana”.

Post w środę i w piątek jest bardzo ważny i równoznaczny z innymi postami. Dużo grzeszą Ci, kto nie pości w środę i w piątek. Cerkiew ze srogością przypisuje nam przestrzegac post w środę i w piątek i osądza osoby dobrowolnie naruszające ten post.
Według 69 Prawa Apostolskiego:

„Czy biskup, czy prezbiter, czy diakon, czy prodiakon, czy psalmista, czy pieśniarz, nie pości w świętą Czterdziesiątnicę przed Paschą, albo w środę, albo w piątek, prócz chorych i słabych ciałem: niech będzie pozbawiony swojego tytułu. Jeżeli jest to świecka osoba: niech będzie wykluczony ze społeczności”.

Chociaż post w środę i w piątek porównywany jest do postu świętej Czterdziesiątnicy, jest mniej rygorystycznym, niż Wielki post. W środę i w piątek zezwala się na gotowane jedzenie z olejem lub czasami i bez oleju.

W letnie i jesienne dni, kiedy zewala się na spożywanie mięsa (czas pomiędzy Piotrowym i Postem M.B.Z. oraz między postem M.B.Z. i Bożonarodzeniowym) środa i piatek są dniami rygorystycznego postu. W zimowe i wiosenne dni, kiedy zezwala się na spożywanie mięsa (od Bożego Narodzenia do Wielkiego postu i od Paschy do Świętej Trójcy) prawo zezwala na spozywanie w środę i w piatek rybę. Ryba, w środę i w piątek, zewala się również w te dni kiedy wypadają w nich święta Spotkania Pańskiego, Przemienienia Pańskiego, Narodzenia Bogorodzicy, Wprowadzenia Bogorodzicy do świątyni, Zaśnięcia Przenajświętszej Bogorodzicy, Narodzenia Jana Poprzednika Pańskiego, ważniejszych apostołów Piotra i Pawła, apostoła Jana Teologa. Jeżeli święta Bożego Narodzenia i Chrztu Pańskiego wypadają w środę i w piątek, to post w te dni nie obowiązuje. W wigilię („soczelnik”) Narodzenia Chrystusa (zwyczajowo dzień rygorystycznego postu), które wypadnie w sobotę lub niedzielę, zezwala się jedzenie z olejem.

Cerkiewne jednodniowe posty

– wszystkie środy i piątki (wyjątki: tydzień Paschy oraz „spłosznyje” (bezpostne) tygodnie);
– Kreszczeńskij soczelnik (18 styczeń, nowy styl);
– Ścięcie głowy Jana Chrzciciela (11 września);
– Podwyższenie Krzyża Pańskiego (27 września).

„Spłosznyje” / bezpostne tygodnie

Co oznacza spłosznaja / bezpostny tydzień? To tydzień, 7 dni, – od poniedziałku do niedzieli włącznie. W bezpostnym tygodniu nie ma zwyczajowego, ogólnie przyjętego postu w środy i w piątki. Bezpostne tygodnie zostały ustanowione przez Cerkiew jak odpust przed wielodniowym postem lub jako odpoczynek od niego. W całym roku takich tygodni jest 5. Tylko jeden bezpostny tydzień ma swoją datę i nazywa się „światki”. Wszystkie pozostałe związane są z Wielkim Świętem – datą Paschy Chrystusowej. Wielkanoc natomiast każdego roku jest w innej dacie, to również bezpostne tygodnie są w różnych datach.

Rozróżnia się następujące tygodnie bezpościa:

– „Światki – 07 do 17 stycznia (11 dni), od Bożego Narodzenia do Chrztu Pańskiego;
– Celnika i faryzeusza – 14 dni przed początkiem Wielkiego postu, przed Paschą;
– Seropustna lub „maślienica” – 7 dni przed początkiem Wielkiego postu, przed Paschą (zezwala się na spożywanie jajek, ryby, nabiału, jednak bez mięsa);
– Paschalna (Światły Tydzień) – 7 dni Paschy Chrystusowej;
– Trójcowa – 7 dni po święcie Świętej Trójcy (tydzień prze Piotrowym postem).